E parlamenteskoro organ uprava
E parlamenteskere zastupnikia (JO) tane jekh organ uprava telo o parlamenti hem jekh kotor taro e parlamenteskiri kontroliribaskiri zor.
E kontroliribaskiri zor tani jekh rezime lafi e parlamenteskere posebno šaipaske te ispitinel hem te kontrolirinel e vlada hem e javno upraven. E kontroliribaskiri zor saikerela trin kotora:
- Parlamentareskoro ispitibe: e parlamenteskere zastupnikongoro hako te postavinel e vladake pučiba. E konstituciakoro skupštinakoro odbor (KU) ispitinela e ministerengiri službakiri buti hem e vladakere predmetengoro rešibe, e vladakoro šaipe te anel izjasnibe bipoverenje prema e vladakere ministeria hem panda.
- Pravno ispitibe: E vladakere zastupnikia (JO) ispitinena o organ uprave tretirinena e themutnen prema o kanuni.
- Efektivikano ispitibe: I themutni revizia ispitinela kote džana e vladakere love hem kobor efektivikane upotrebinenape.
O Javno povereniko arakhibaske o kanuni (JO) odbirinelape taro o parlamenti. O poverenikia tane skroz samostalno ko ple odluke hem tane direktno odgovorno anglo o parlamenti. Sako anglojeven e parlamenteske dena ple palune upravibaskere izveštaia. E upravibaskoro izveštaj tano jekh referati ja izveštaj baši buti telo o palune bučakere berša statistikaja hem jekh odbirime odluke.
E JO: ri buti
O hemimportantnikano cili e JO: re bučaja taro te angleingarel o pravnikano siguriba. O pravno povereniko posebno ka dikhel o organ uprave hem o krisia te sledinen e parlamenteskere formakere odredbe bašo neutralnost, objektiviteti hem i javno buti te na upadinipe ko themutnengere osnovno hakia -hem mukhipa/sloboda. Ki nadzoreskiri buti o JO kontrolirinela o organ uprave anena odluke hem inače kjerena pli buti prema važime ustavia.
E JO:* ri kontrola podžinela e prijavencar taro o narodo hem preku lično iniciativa. O povereniko inspektirinela razno organ uprave hem krisia ki soro phuv.
E JO: ro ovlastibe
E JO isi hako ki odluka te izjasninel baši jekh mera taro jekh organ uprava ja manuše kas isi dužnost keda ka džal protiv o kanuni ja aver ustav ja keda ka ovelpe pogrešno ja biprikladno.
E JO isi hako te kjerel angleingardo izjasnibe so ka doprinesinel so o pravno primeniba ka ovel jekhalo hem praktikano.
O JO šaj, sar posebno javno tužiteli, te vazdel tužba protiv jekh manuš kas isi dužnost, ko zanemaribe so saikerela oleskiri služba ja nalogo, izvšindža aver krivično delo taro krivično delo protiv mukhlo štampibe ja krivično delo protiv mukhlo kjeribe lafi.
O JO šaj te prijavinel jekhe službeniko razmatribaske taro disciplinakiri odgovornost.
O JO šaj te izražinel bašo ustaveskoro meniba e parlamenteske ja e vladake.
O JO šaj te predainel jekh predmeti ko jekh redovno nadzoreskiri organ uprava anibaske odluka.
—————
* Javno povereniko arakhibaske o kanuni