Riikabeivviid eiseváldi
Riikkabeivviid áššeolmmái(JO) lea riikkabeivviid vuolaš eiseváldi ja oassi riikkabeivviid dárkkistan-fámus.
Dárkkistanfápmu lea aktasaš doaba riikkabeivviid sierra vejolašvuođaide dárkkistit ja kontrolleret ráđđehusa ja almmolaš hálddahusa. Dárkkistanfápmu siskkilda golbma oasi:
- Parlameanttalaš dárkkisteapmi: riikkabeailahtuid riekti jearahallat ráđđehusa, Vuođđo-lágalávdegoddi(KU) dárkkista stáhtaráđi virgedoaimmaheami ja ráđđehusáššiid gieđahallama, riikkabeivviid vejolašvuođa dahkat eahpeluohttámuščilgehusa ráđđehusa ministariid vuostá, jno.
- Vuoigatvuođalaš dárkkisteapmi: Riikkabeivviid áššeolmmái(JO) dárkkista ahte eiseválddiid gieđahallet riikkabeaivuložiid lága jelgii.
- Effektiivadárkkisteapmi: Riika-revišuvdna dárkkista gosa stáhta ruđat gevtojuvvojit ja man effektiivalaččat dat geavahuvvojit.
Riikabeaivvit vállje njuolga vuoigatvuođaáššeolbmáid. Áššeolbmát leat áibbas iešráđálaččat mearrádusaineaset ja leat njuolga vásttus riikkabeivviide. Juohke čavčča sii guđđet sin virgemuitalusa riikkabeivviide. Virgemuitalus lea čilgehus maŋemus doaibmajagi barggus mielddusin statistihkka ja mearrádus valjášupmi.
JO bargu
Alimus ulbmil JO barggus lea ovddidit vuoigatvuođadorvvu. JO galgá erenomážit geahččat ahte eiseválddit ja duopmostuolut čuvvot ráđđehusforpma mearrádusaid bealehisvuođas ja áššálašvuođas ja ahte almmolaš doaibma ii loavkit riikkavuložiid vuđolaš friddjavuođa. Bearráigeahččanbarggus JO dárkkista ahte eiseválddit gieđahallet áššiideaset ja muđuid doaimmahit bargguideaset čuožžovaš mearrádusaid jelgii.
Jo dárkkisteapmi álggahuvvo sihke álbmoga váidagiid ja iežas álgaga dihte. JO dárkkista jámma sierra eiseválddiid ja duopmostuoluid birra riikka.
JO vuoigatvuođat
Jos lea riekti mearrádusain dadjat oainnus jus eiseváldi dahje doaibmaolbmo doaibmabidju soahtá lága dahje eará mearrádusa vuostá dahje muđuid lea vearrut dahje heivemeahttun.
Jos lea riekti dahkat rávvejeaddji cealkámuša mii váikkuha ahte riekteheivehus šaddá oktilaš ja vuogas.
JO sáhttá, sierra alaguoddin, čuoččáldahttit ášši áššeoamasteaddji guovdu, gii hilggodemiin dan mii gullo sutnje barggus dahje doaimmas , lea dahkan eará rihkkoša go prentenfriddjavuođa dahje cealkinfriddjavuođa.
JO sáhttá almmuhit virgeolbmá dutkamii stivravásttus.
JO sáhttá dahkat ovdanbuktojumi riikkabeivviid dahje ráđđehusa njuolggadusrievdadeapmái.
JO sáhttá guođđit ášši fásta bearráigeahččaneiseváldái gieđahallamii.